Duikteam Zeester

“Santi Find the Eagle” is een lange termijn project om het wrak van het beroemde Poolse oorlogsschip ORP Orzel te vinden. Het expeditieteam bestaat o.a. uit vier duikers, twee hydrografen en twee historici onder leiding van Tomasz Stachura van Santi. Hun hoofddoel is het vinden van het wrak van de onderzeeboot om daarmee de nabestaanden duidelijkheid te verschaffen over hun vermiste dierbaren en om wellicht antwoorden te krijgen over de reden van de verdwijning van de onderzeeboot.  Daarnaast is het in stand houden van de geschiedenis en de heldhaftige daden van de bemanning tijdens de Tweede Wereldoorlog, en deze over te brengen naar een groter publiek, bijna net zo’n belangrijk doel. Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog wist de bemanning van ORP Orzel te ontsnappen aan de Duitsers uit de Baltische Zee, hiervoor werd kapitein Jan Grudzinski postuum bekroond met de Orde Virtuti Militari, de hoogste militaire onderscheiding voor getoonde moed in oorlogstijd.

Het expeditieteam heeft eind mei, begin juni 2016 met de Lamlash een expeditie op de Noordzee ondernomen.

Onderstaande tekst is vrij vertaald en licht bewerkt van tvn24.

Het Poolse team heeft bij het voltooien van hun expeditie 17 wrakken onderzocht die rusten op de bodem van de Noordzee voor de kust van Nederland. De Poolse onderzeeboot ORP Orzel verdween in 1940 en helaas hebben ze haar deze expeditie niet kunnen vinden. Opgeven doen ze echter niet en binnenkort gaan ze weer naar zee.

De expeditie, waaraan een tiental Polen deelnamen, over het algemeen duikers, werd uitgevoerd in het gebied rondom de Nederlandse haven van Den Helder. Tijdens deze expeditie werd de hypothese onderzocht dat de ORP Orzel in dit gebied verloren zou kunnen zijn gegaan door een aanval van de Duitse Schnellboot S 13.

Ze brachten drie dagen op zee door

Het weer tijdens de expeditie die begon op 23 mei, was voor de expeditieleden niet gunstig gezind. – Er stond een zeer sterke wind en van de tien dagen die we wilden besteden aan het onderzoek in de zee werden het er uiteindelijk maar drie – zei Tomasz Stachura, hoofd van de expeditie.

Het team onderzocht 92 vooraf geplande posities, geselecteerd op basis van informatie uit verschillende archieven of overgedragen door de Nederlandse marine en lokale onderzoekers, wrakduikers en hobbyonderzoekers waarmee het Poolse team een nauwe samenwerking heeft opgebouwd.

Het team vond wrakstukken of restanten daarvan

In 17 van de 92 geselecteerde locaties vond het team wrakstukken of overblijfselen van wrakken of andere objecten. Op één van de locaties werd bijvoorbeeld een grote stoomketel aangetroffen, die na een eerdere minder nauwkeurige sonar opname, geïdentificeerd was als mogelijke toren van een onderzeeboot.

Het onderzoek is voornamelijk uitgevoerd met de hulp van het Maritiem Instituut in Gdansk. Er werd  een  moderne multibeam sonar gebruikt om de zeebodem in kaart te brengen. – In gevallen waarin de verkregen sonarbeelden veelbelovend leken, gingen de duikers naar beneden – zei Stachura.

Veel wrakken kunnen verspreid liggen onder een dikke laag zand

Het onderzoeksgebied omvatte een totale oppervlakte van ongeveer 10 nautische mijlen, waarvan het middelpunt de aanvalspositie op een onderzeeboot was. Deze was vermeld in een rapport welke in 1940 is opgesteld door de commandant van de S 13.

Stachura benadrukt dat er in het meest interessante deel van dit grote gebied, sinds 1940 zeer ingrijpende veranderingen hebben plaatsgevonden: het gebied is ondieper geworden, lokaal wel 6-8 meter. Veel wrakken kunnen hierdoor dus verspreid liggen onder een dikke laag zand, waardoor ze onzichtbaar voor de sonar zijn.

We geven niet op

Het hoofd van de expeditie merkte op dat in de komende jaren de zoektocht naar ORP Orzel zal blijven voortduren. – In de komende maanden zullen we nader onderzoek uitvoeren in de archieven enz. We hopen hier op aanvullende gegevens, hetzij van de Nederlandse en Engelse onderzoekers waarmee we in de jaren van onderzoek zeer goede relaties hebben opgebouwd – aldus Stachura.

Een groot deel van speculatie over het vermiste schip

Hypotheses over de omstandigheden waarin de ORP Orzel is verdwenen zijn er genoeg. De drie meest waarschijnlijke zijn: ze zou op één van de mijnenvelden in de Noordzee gelopen kunnen zijn; ze is gezonken als gevolg van een aanval van een Brits vliegtuig; ze is tot zinken gebracht door een Duits schip.

De expeditie onderzocht voor de kust van Nederland de derde hypothese, gebaseerd op het verslag van de commandant van de S 13 die in de buurt van Den Helder in het late voorjaar van 1940 een onderzeeboot aanviel.  Bij de brokstukken die na de explosie omhoog kwamen, dook er een reddingsvlot met het opschrift O 21 op en hiermee werd de aangevallen onderzeeboot geïdentificeerd als de Nederlandse onderzeeboot O 21. Ondertussen stelden de Poolse onderzoekers vast dat de O 21 op dat moment in de Schotse haven van Rosyth lag, echter denken ze dat ORP Orzel het reddingsvlot kon lenen van de O 21 voor hun patrouille.

De derde expeditie

De expeditie voor de kust van Nederland was al de derde expeditie georganiseerd in het project “Santi Find the Eagle”. Santi is de naam van het bedrijf, waarvan Stachura de baas is, en is de hoofdsponsor van het project. Partners van de expeditie van dit jaar waren onder andere ook het Maritiem Instituut in Gdansk, het Marine Museum in Gdynia en een aantal particuliere bedrijven die hebben besloten de zoektocht financieel te ondersteunen.

Tijdens de eerste twee expedities “Santi Find The Eagle” in 2014 en 2015 hebben ze met behulp van sonar een geselecteerd gebied van de Noordzee voor de kust van Engeland onderzocht. Eerder zijn er een aantal andere expedities geweest om het wrak van de ORP Orzel te vinden. Sommigen van hen leidde tot samenwerking van de marine met een aantal andere instellingen, waaronder het National Maritime Museum in Gdansk. Alle expedities eindigden in een mislukking.

Gebouwd op een Nederlandse scheepswerf

ORP Orzel werd gebouwd in het interbellum (de periode tussen WOI en WOII) op een Nederlandse werf, voornamelijk gefinancierd door gelden van de Poolse samenleving. Uitgerust met onder andere 12 torpedobuizen en een dubbel afweergeschutkanon, meerde ORP Orzel aan in de haven in Gdynia op 10 februari 1939.

In de ochtend van 1 september 1939 koerste ORP Orzel over de Baltische zee om de Poolse kust te beschermen tegen mogelijke Duitse landingen vanaf zee. Op 15 september meerde het schip aan in Tallinn, omdat de kapitein naar het ziekenhuis wilde. De eenheid werd bij binnenkomst geïnterneerd, het logboek, de kaarten en een aantal wapens werden inbeslag genomen.

’s Nachts kaapten de Poolse zeelieden het schip uit de Estlandse haven en zonder kaarten voeren ze in de richting van Engeland. Na een veertigdaagse tocht en ondanks dreiging van de Duitse vloot en bombardementen van Duitse vliegtuigen, slaagde het schip erin om de basis van Rosyth aan de kust van het Verenigd Koninkrijk te bereiken.

ORP Orzel werd toegewezen aan het Tweede Submarina Flottila in Rosyth. In de winter ging ze meerdere malen op patrouille. Op 8 april 1940 bracht ORP Orzel het Duitse militaire transportschip Rio de Janeiro tot zinken, hierdoor konden de honderden soldaten niet bijdragen aan de op handen zijnde invasie van Noorwegen door Hitler.

Op de avond van 23 mei 1940 vertrekt de bemanning van ORP Orzel op zijn volgende patrouille op de Noordzee. Van deze missie keert de onderzeeboot niet terug.

Bron: tvn24

Tags: den helder, expeditie, hypothese, maritiem instituut gdansk, multibeam, onderzeeboot, onderzoek, orp orzel, reddingvlot, rosyth, s 13, samenwerking, santi, santi find the eagle, schnellboot, sonar, tomasz stachura, tweede wereldoorlog, vermist, wrakken, zoektocht

You can skip to the end and leave a response. Pinging is currently not allowed.